چگونه میلگرد تقلبی را شناسایی کنیم؟ روشی برای تشخیص میلگرد اصل از تقلبی
تشخیص میلگرد تقلبی در بین مقاطع فولادی اهمیت بالایی دارد زیرا این محصول، نقش مهمی را در بحث ساختمان‌سازی و استحکام سازه ایفا می‌کند.
استفاده از میلگردهای بی‌کیفیت یا تقلبی می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری به بار بیاورد. به همین دلیل، شناخت روش‌های تشخیص میلگرد تقلبی از میلگرد اصلی بسیار ضروری است.
در این مقاله، ما در ” آرادآهن اسپادانا ” به عنوان یک مرکز معتبر و قابل‌اعتماد برای خرید مقاطع فولادی اصل، مهم‌ترین روش‌های تشخیص تقلبی بودن میلگردها را بررسی خواهیم کرد و در انتها یک روش سریع و کاربردی برای تشخیص میلگرد تقلبی معرفی خواهیم کرد.
مهم‌ترین روش‌های تشخیص میلگرد تقلبی
صنعت فولاد، به دلیل سود بالایی که دارد، یکی از حوزه‌هایی است که در آن تقلب و استفاده از محصولات بی‌کیفیت رایج است. افزایش تعداد کارخانه‌های تولیدکننده میلگرد و ورود میلگردهای تقلبی به بازار، انتخاب یک میلگرد اصل و باکیفیت را برای مهندسان و پیمانکاران دشوار کرده است. (طبق آمارهای اخیر، درصد میلگردهای تقلبی در بازار ایران به بیش از 15% رسیده است.) استفاده از میلگردهای تقلبی در سازه‌ها می‌تواند منجر به مشکلات مالی و حتی حوادث جانی شود.
بنابراین، انتخاب میلگرد اصل بسیار حیاتی است. در ادامه، به مهم‌ترین روش‌های تشخیص میلگرد تقلبی پرداخته می‌شود:
1.وزن میلگرد
یکی از روش‌های مورد اطمینان و مهم در مشخص کردن میلگرد تقلبی، وزن میلگرد است. اگرچه نمی‌توان تنها با وزن میلگرد به‌طور قطعی اصل یا تقلبی بودن آن را تشخیص داد، اما وزن میلگرد یکی از مهم‌ترین عوامل در این فرآیند است. میلگردهای اصل طبق استانداردهای ملی و بین‌المللی تولید می‌شوند و وزن آن‌ها با اعداد جدول اشتال میلگرد همخوانی دارد.
در حقیقت وزن میلگردهای اصل، مطابق با استاندارد و وزن جدول اشتال میلگرد ساخته می‌شوند. درنتیجه به صراحت می‌توان گفت میلگردهای تقلبی از این ویژگی برخوردار نیستند زیرا در این محصولات کیفیت، فدای کمیت می‌شود. به همین خاطر می‌خواهیم جدول اشتال میلگردها را به طور خلاصه و کلی در ادامه برای شما عزیزان بیان کنیم.
تمامی مقاطع فولادی برای این که استحکام و کارایی لازم را داشته باشند، باید از نظر ابعادی و وزنی مطابق با استانداردهای ملی و بین‌المللی تولید شوند. میلگردها هم از این قاعده مستثنی نیستند. برای این مقاطع فولادی جدولی به نام اشتال در نظر گرفته شده است که در آن تمامی مشخصه‌ها و ابعادهای استاندارد نوشته شده است. برای تشخیص میلگرد اصل از تقلبی می‌توانید از این جدول کمک بگیرید.
میلگردهای تقلبی معمولاً از مواد ضایعاتی یا با کیفیت پایین ساخته می‌شوند و وزن آن‌ها کمتر از میلگردهای اصلی است. در نتیجه، بررسی وزن میلگرد و مقایسه آن با جدول اشتال (که در ادامه خواهیم آورد) می‌تواند یکی از راه‌های مؤثر برای تشخیص تقلبی بودن آن باشد.
(جدول وزن میلگردها به‌روزرسانی شده است و شامل مقادیر جدیدتر برای انواع میلگردهای تولیدی در ایران است. جدول وزنی میلگرد و استانداردهای اشتال باید به طور مرتب به‌روز رسانی و ارزیابی شوند تا از تطابق با محصولات تولیدی اطمینان حاصل شود.)
|
سایز میلگرد |
وزن هر متر (kg/m) |
وزن شاخه 12 متری (kg) |
|
8 |
0.395 |
4.74 |
|
10 |
0.617 |
7.404 |
|
12 |
0.888 |
10.656 |
|
13 |
1.04 |
12.48 |
|
14 |
1.21 |
14.52 |
|
15 |
1.39 |
16.68 |
|
16 |
1.58 |
18.96 |
|
18 |
2 |
24 |
|
19 |
2.23 |
26.76 |
|
20 |
2.47 |
29.64 |
|
22 |
2.98 |
35.76 |
|
25 |
3.85 |
46.2 |
|
28 |
4.3 |
57.96 |
|
32 |
6.31 |
75.72 |
|
36 |
7.99 |
95.88 |
2. رنگ میلگرد
رنگ میلگرد نیز می‌تواند یک نشانه از کیفیت آن باشد. میلگردهای اصلی که مطابق با استانداردهای جهانی تولید می‌شوند معمولاً رنگ تیره‌ای دارند. (با توجه به تغییرات دما و رطوبت، رنگ میلگردها ممکن است کمی تغییر کند، اما این تغییر نباید به حدی باشد که نشان از زنگ‌زدگی یا خوردگی داشته باشد.) بنابراین، اگر رنگ میلگرد به طور غیرمعمولی تغییر کرده باشد یا اگر میلگرد زنگ زده باشد، احتمال تقلبی بودن آن بالا می‌رود.
(همچنین، در صورت مشاهده لکه‌های سفید یا سبز رنگ روی میلگرد، این‌ها می‌توانند نشانگر استفاده از مواد شیمیایی یا آلیاژهای ضعیف در ساخت میلگرد باشند که کیفیت آن را کاهش می‌دهند.)
مشاهده جدول وزنی انواع میلگرد
مشاهده جدول اشتال انواع میلگرد
3. گواهی کنترل کیفیت کارخانه
میلگردهای اصلی دارای گواهی کنترل کیفیت هستند که در آن نتایج آزمون‌های مختلف روی میلگرد ثبت می‌شود. این گواهی شامل مشخصات مقاومت و خواص فیزیکی و شیمیایی میلگرد است که باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد. برخی از نکات مهم در گواهی کنترل کیفیت میلگرد عبارتند از:
- خواص شیمیایی و فیزیکی میلگرد
- شماره گواهینامه و شماره بندیل
- مشخصات استحکام تسلیم، استحکام کشش نهایی و ازدیاد طول
- آزمون‌های خاص مانند آزمایش تاشدگی و جوش‌پذیری
(در سال‌های اخیر، برخی از کارخانه‌ها فرآیندهای جدیدی برای بهبود کیفیت محصولات خود اعمال کرده‌اند، از جمله استفاده از فناوری‌های پیشرفته برای آنالیز ترکیب شیمیایی و فیزیکی فولاد، که باعث افزایش دقت در تست‌ها و گواهی‌های کنترل کیفیت شده است.)
4. آزمایش های مخصوص میلگرد
آزمایش‌های مختلفی برای تأیید کیفیت میلگردها انجام می‌شود. این آزمایش‌ها شامل آزمون‌هایی مانند آزمایش تا شدگی، آزمایش جوش‌پذیری و آزمایش انعطاف‌پذیری هستند که می‌توانند به تشخیص اصل بودن میلگرد کمک کنند. (در آزمایش‌های جدید، تست‌هایی مانند آزمون اولتراسونیک و رادیوگرافی نیز برای بررسی عیوب داخلی میلگرد انجام می‌شود که دقت تشخیص را بالا برده است.)
آزمایش‌های مورد استفاده برای تشخیص میلگرد اصل
1.آزمایش تا شدگی میلگرد
در این آزمون، میلگرد به زاویه 45 درجه خم می‌شود و سپس در آب جوش قرار می‌گیرد. پس از آن، اگر هیچ‌گونه ترک یا آسیب در میلگرد مشاهده نشود، آزمایش موفقیت‌آمیز است. (در سال‌های اخیر، با توجه به تغییرات در استانداردهای جهانی، شرایط این آزمایش ممکن است دچار تغییرات جزئی در روش‌های اجرایی شود.)
2. آزمایش جوش‌پذیری میلگرد
آزمایش جوش‌پذیری برای تشخیص این‌که آیا میلگرد می‌تواند با روش‌های جوشکاری معمولی جوش داده شود یا خیر، انجام می‌شود. میلگردهای با کربن بالا معمولاً جوش‌پذیر نیستند. (از سوی دیگر، در بعضی از کشورهای پیشرفته، برای افزایش قابلیت جوش‌پذیری میلگرد، فرآیندهای آلیاژسازی خاصی به کار گرفته می‌شود که بهبود چشم‌گیری در کیفیت جوش دارند.)
3. آزمون انعطاف‌پذیری
آزمون انعطاف‌پذیری برای بررسی استحکام و قابلیت خم‌شدگی میلگرد انجام می‌شود. اگر میلگرد دچار شکستگی یا ترک‌خوردگی نشود، نشان‌دهنده کیفیت بالای آن است. (این آزمون در کشورهای پیشرفته، در کنار سایر آزمایش‌های غیرمخرب، به‌طور معمول برای ارزیابی دقیق‌تر مقاومت میلگردها انجام می‌شود.)
4. آزمون‌های مغناطیسی و شیمیایی
آزمون‌های مغناطیسی و شیمیایی نیز برای ارزیابی کیفیت و اصالت میلگردها کاربرد دارند. در این آزمون‌ها از روش‌های خاص برای بررسی ترکیب آلیاژی و ویژگی‌های مغناطیسی استفاده می‌شود. (امروزه تکنیک‌های پیشرفته‌ای همچون آزمایش اولتراسونیک و رادیوگرافی نیز برای بررسی ساختار داخلی میلگردها و شناسایی نواقص استفاده می‌شود.)
قبل از انجام این آزمایش، باید آزمایش تاشدگی و کشش روی میلگرد انجام گیرد. در این آزمایش اگر میلگرد دارای قابلیت جوش پذیری باشد، مورد تایید است در غیر این صورت میلگرد در امر جوشکاری، مورد استفاده قرار نمی گیرد.قابلیت جوش پذیری میلگرد بر مبنای میزان کربن موجود در آن تعیین می شود. اگر میزان کربن معادل میلگرد از مقدار 51 درصد کمتر باشد، قابلیت جوش پذیری آن بیشتر خواهد بود.
5. آزمون اولتراسونیک
6. آزمون با اشعه ایکس و گاما
جوش پذیری میلگرد
میلگرد از لحاظ جوش پذیری به سه دسته تقسیم می شود:
- میلگرد جوش پذیر : این میلگردها با انواع روش های متداول جوشکاری، قابلیت جوش پذیری دارند.
- میلگرد جوش ناپذیر : این میلگردها با روش های متداول جوشکاری، قابلیت جوشکاری ندارند. برای اطمینان از قابلیت جوش پذیری میلگرد، قبل از شروع جوشکاری، باید تعدادی میلگرد تحت آزمایش کشش و خمش قرار بگیرند.
- میلگرد جوش پذیر مشروط : این نوع میلگردها با تجهیزات معین در شرایط معین قابلیت جوشکاری دارند.
انجام آزمون انعطاف پذیری میلگرد
با انجام آزمون انعطاف پذیری هم می‌توان کیفیت این مقطع فولادی را محک زد. در این تست میزان انعطاف یا لدونی مقطع سنجیده می‌شود. مراحل انجام این آزمون پیچیدگی خاصی ندارد. ابتدا نمونه‌ای از مقطع موردنظر را تحت فشار قرار می‌دهند و به آرامی تا زاویه مشخصی خم می‌کنند. معمولا این خم‌شدگی تا 90 درجه ادامه پیدا می‌کند. سپس آن را به مدت 30 دقیقه تا 100 درجه سیلیوس گرم می‌کنند. بعد از خنک شدن مقطع فولادی، دوباره تحت شرایط خاصی دمای آن را به 20 درجه سیلیوس می‌رسانند. سپس بررسی می‌کنند.
تفسیر نتایج آزمون انعطاف پذیری
پس از طی مراحل آزمون انعطاف پذیری اگر میلگرد ساختار خود را حفظ کرده و دچار شکستگی یا ترک‌خوردگی نشده باشد، آزمون با موفقیت انجام شده است. به این معنی که مقطع کیفیت بالایی دارد و تایید شده است. در مقابل، اگر مقطع فشار وارده را تحمل نکند و شکستگی یا ترک روی آن ایجاد شود، به این معنی است که استحکام و کیفیت قابل‌قبول ندارد. در چنین مواردی گفته می‌شود که آزمون با شکست مواجه شده است و آرماتور تایید نمی‌شود.
ناگفته نماند که حتی اگر این آزمون با موفقیت انجام شود، باز هم برای اطمینان از کیفیت مقطع آزمون دیگری هم اجرا خواهد شد. در این تست که به نام آزمون تکراری انعطاف پذیری شناخته می‌شود، مقطع خم‌شده را به حالت اولیه خود برمی‌گرداند. در صورتی که پس از صاف شدن شکستگی یا ترک خوردگی روی سطح آرماتور دیده نشود، نشان از کیفیت بالای آن خواهد داشت.
آزمون های مغناطیسی و شیمیایی
علاوه بر تست بالا از آزمون‌های مغناطیسی و شیمیایی هم می‌توان برای تشخیص میلگرد اصل از تقلبی استفاده کرد. در این آزمون‌ها به روش‌های مختلفی ساختار داخلی مقطع مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و از نتایج آن می‌توان میزان کیفیت مقطع را تشخیص داد.
ارزیابی ویژگی های مغناطیسی
بدون شک آلیاژ مواد اولیه‌ای که برای ساخت مقاطع فولادی مصرف می‌شود، روی کیفیت آن‌ها تاثیر می‌گذارد. برای ساخت یک مقطع مرغوب از فولاد کربنی استفاده می‌شود. این آلیاژ خاصیت مغناطیسی دارد. بنابراین، می‌توان با تست مغناطیس از کیفیت آرماتورها اطمینان پیدا کرد.
در صورتی که در این ارزیابی مشخص شود که مقطع ویژگی مغناطیسی ندارد، باید به اصل‌بودن آن شک کرد. احتمالا برای ساخت این میلگرد از آلیاژی غیراستاندارد استفاده شده است که مسلما روی کیفیت آن به شدت تاثیر منفی می‌گذارد.
تجزیه و تحلیل ترکیب شیمیایی
در آزمایشگاه‌ها با استفاده از تجهیزات مخصوص می توان ترکیب شیمیایی مقطع فولادی را تشخیص داد. سپس با توجه به این ترکیب کیفیت مقطع را ارزیابی کرد. در صورتی که ترکیب شیمیایی مقطع با استانداردها همخوانی داشته باشد، بدون شک آرماتور باکیفیت است. در غیر این صورت، کارایی و کیفیت لازم را برای استفاده در پروژه‌ها ندارد.
آزمون اولتراسونیک
آزمون اولتراسونیک یکی از تکنیک‌های تست غیرمخرب است و با کمک آن می‌توان عیوب ساختار داخلی مقطع را پیدا کرد. در این روش با تجهیزات ویژه امواج صوتی با فرکانس بالا به سمت میلگرد ارسال می‌شوند. سپس با آنالیز امواج برگشتی کیفیت ساختار داخلی مقطع تشخیص داده می‌شود.
آزمون با اشعه ایکس و گاما
آزمون دیگری که برای تشخیص میلگرد اصل از تقلبی کاربرد دارد، آزمون رادیوگرافی است. در این روش از امواج گاما و ایکس استفاده می‌شود که قابلیت نفوذ در ساختار داخلی مقطع را دارند. این امواج را از مقطع موردنظر عبور می‌دهند و سپس بازتاب آن‌ها را برای تشخیص عیوب داخلی مقطع روی یک فیلم بررسی می‌کنند.
روش ساده و سریع برای تشخیص میلگرد تقلبی
بعد از معرفی روش‌های مهم برای تعیین و تشخیص میلگرد تقلبی، می‌خواهیم یکی از ساده‌ترین روش‌های اینکار را بیان کنیم.
توجه به علائم اختصاری روی میلگردها، ساده‌ترین روش برای تعیین میلگرد تقلبی است. در حقیقت با شناسنامه پلاک بندیل و علائم حک شده روی میلگردها، می‌توان اطلاعات بسیاری را تشخیص داد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به نوع آج، روش تولید و برند تولیدکننده میلگرد اشاره کرد.
پس برای نحوه تشخیص میلگرد تقلبی، باید نسبت به حروف حک شده میلگردها و همچنین علائم اختصاری برندهای تولید کننده آگاهی داشته باشید که در ادامه به صورت خلاصه به آن خواهیم پرداخت.
حروف انگلیسی حک‌شده زیر روی میلگردها نشان از نوع آج این محصول دارد که شامل موارد زیر است:
- J: این حرف یعنی، میلگرد آجدار A2 نام دارد که نوع آج آن مارپیچ با زاویه 45 و سایز آج، 340 است.
- L : این حرف یعنی، میلگرد آجدار A2 نام دارد که نوع آج آن مارپیچ با زاویه 45 و سایز آج، 350 است.
- C : این حرف یعنی، میلگرد آجدار A3 نام دارد که نوع آج آن جناقی و سایز آج، 400 است.
- H : این حرف یعنی، میلگرد آجدار A3 نام دارد که نوع آج جناقی و سایز آج، 420 است.
- S : این حرف یعنی، میلگرد آجدار A4 نام دارد که نوع آج آن مرکب (ترکیب مارپیچ و جناقی) و سایز آج، 500 است.
- F : این حرف یعنی، میلگرد آجدار A4 نام دارد که نوع آج آن مرکب (ترکیب مارپیچ و جناقی) و سایز آج، 520 است
همچنین حروف استفاده شده روی میلگرد برای تعیین روش تولید به شرح زیر است:
- T : تولیدشده به روش ترمکس (خنک کاری)
- U : تولیدشده به روش آلیاژسازی
- A : تولیدشده به روش استاندارد مندرج در شناسنامه محصول
در نهایت علائم اختصاری که برند تولیدکننده میلگردها را تعیین می‌کند شامل موارد زیر است:
لازم به ذکر است که این حروف به صورت برجسته روی میلگردها حک می‌شوند و نباید از محصولاتی که این حروف به صورت به صورت دستی یا سنبه روی آن‌ها حک شده است، استفاده کنید
در نهایت برای مشخص کردن میلگرد تقلبی باید….
باید بدانید که تشخیص میلگرد تقلبی نیاز به دقت دارد و از دیگر نکات مهمی که باید به آن توجه کنید، طول میلگرد است. در حقیقت طول میلگردهای استاندارد ۱۲ متر بوده و میلگردهایی با کمتر از طول ۱۲ متر، تقلبی بودن آن‌ها را افزایش می‌دهد. همچنین فقط چک کردن اطلاعات روی پلاک بندیل کافی نیست و باید اطلاعات پلاک بندیل را با علامت اختصاری روی بدنه میلگردها، تطابق دهید.
در نهایت برای این که قیمت میلگرد برای شما هزینه‌های اضافی را نداشته باشد، باید از شرکت‌های معتبر و فعال این زمینه استفاده کنید. در واقع به دلیل مهم بودن کیفیت بالای میلگردها، لازم است این محصولات را از مراکز معتبر تهیه کنید که آرادآهن در این زمینه توانسته با ارائه محصولات باکیفیت و نیاز روز بازار تقاضا، اعتماد مشتریان بسیاری را کسب کند.
نتیجه گیری و جمع بندی
تشخیص میلگرد تقلبی از اصل یکی از چالش‌های مهم در صنعت ساختمان است. با استفاده از روش‌های مختلف مانند بررسی وزن، رنگ، گواهی کنترل کیفیت و انجام آزمایش‌های مختلف، می‌توان از کیفیت میلگرد اطمینان حاصل کرد.
بهتر است که میلگردهای مورد نیاز برای پروژه‌های ساختمانی از منابع معتبر و با گواهی‌های کنترل کیفیت خریداری شوند.
سوالات متداول
1.چگونه می‌توان میلگرد تقلبی را تشخیص داد؟
با بررسی وزن، رنگ، گواهی کنترل کیفیت و انجام آزمایش‌های مختلف مانند آزمایش تا شدگی و جوش‌پذیری.
2. آیا وزن میلگرد می‌تواند نشان‌دهنده اصل بودن آن باشد؟
بله، میلگردهای اصل معمولاً وزن استاندارد دارند، در حالی که میلگردهای تقلبی وزن کمتری دارند.
3. چه نوع آزمایشی برای بررسی کیفیت میلگرد انجام می‌شود؟
آزمایش‌هایی همچون تا شدگی، جوش‌پذیری و انعطاف‌پذیری برای ارزیابی کیفیت میلگرد انجام می‌شوند.
4. چگونه می‌توان از تقلبی بودن میلگرد از طریق علائم حک‌شده روی آن مطمئن شد؟
با بررسی حروف و علائم حک‌شده که مشخصات نوع آج، روش تولید و برند تولیدکننده را نشان می‌دهند.
5. چه ویژگی‌هایی در گواهی کنترل کیفیت میلگرد باید بررسی شود؟
مشخصات شیمیایی و فیزیکی میلگرد، شماره گواهینامه، آزمون‌های مقاومت و خواص میلگرد از جمله ویژگی‌های مهم در گواهی کیفیت هستند.
