لیستوفر میلگرد چیست؟+راهنما جامع برای بهینه‌سازی مصرف میلگرد
قبل از اجرای پروژه‌های عمرانی بودجه، مصالح موردنیاز، نیروها، اقدامات و غیره لازم تا جای ممکن پیش‌بینی می‌شوند. از آن‌جایی که آرماتورها در بیشتر این پروژه‌ها نقش اساسی برعهده دارند، نیاز است که لیستوفری یا راهنمایی مختص آن‌ها آماده شود. این لیستوفر که در قالب یک جدول ارائه خواهد شد، اطلاعات مفیدی در مورد میزان و نوع میلگرد موردنیاز و نحوه آرماتوربندی بخش‌های مختلف ساختمان در اختیار شما قرار خواهد داد.
در ادامه بیشتر لیستوفر میلگرد و اهمیت تهیه آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد. همچنین نگاهی به اهمیت و روش‌های آماده‌سازی آن خواهیم داشت. در صورتی که قصد اجرای یک پروژه عمرانی را دارید، پیشنهاد می‌کنیم که این مطلب را از دست ندهید
لیستوفر میلگرد چیست؟
لیستوفر جدولی است که به عنوان راهنمای مصرف میلگرد در پروژه‌های عمرانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این جدول اطلاعات ارزشمندی درج می‌شود که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- تعداد، نوع، قطر و طول میلگرد مورد نیاز در قسمت‌های مختلف پروژه
- شکل و زاویه خمش آرماتورها
- محاسبات برش آرماتور
- موقعیت نصب آرماتور
- و غیره
مشخص است که این جدول چه کمک بزرگی به پیمانکاران و متخصصان آرماتوربندی می‌کند. به ویژه که از اشتباهات اجرایی و خسارات احتمالی هم جلوگیری خواهد کرد. از همه مهم‌تر جدول لیستوفر تخمین دقیقی از بودجه موردنیاز قیمت میلگرد هم ارائه خواهد کرد.
با توجه به تغییرات اخیر در قیمت میلگرد و نوسانات بازار فولاد، اهمیت استفاده از لیستوفر برای پیش‌بینی دقیق هزینه‌ها دوچندان شده است.
چرا باید تهیه لیستوفر را جدی بگیرید؟
در این که تهیه لیستوفر میلگرد قبل از اجرای پروژه یک اقدام ضروری است، شکی نیست. با این وجود، یادآوری می‌کنیم که در مناقضات ساخت و اجرای پروژه‌های عمرانی باید حتما لیستوفر ارائه شود. چرا که تنها با وجود این جدول میتوان تخمینی از میزان بودجه موردنیاز برای اجرای پروژه داشت. طرف مقابل معامله به این تخمین برای تصمیم‌گیری نیاز دارد.
از طرف دیگر، لیستوفر هزینه‌های مالی و زمانی پروژه را به شکل چشمگیری کاهش می‌دهد. با وجود این جدول تنها به اندازه موردنیاز برای تامین آرماتور هزینه می‌کنید و هدررفت کمتری را تجربه خواهید کرد. به علاوه، با کمک این نقشه می‌توانید بخشی از برش‌ها و خمکارهای لازم را در کارگاه یا انبار و قبل از انتقال آرماتور به محل پروژه انجام دهید. این موضوع علاوه بر این که هزینه جابه‌جایی را کاهش می‌دهد، باعث سریع‌تر شدن روند اجرای پروژه خواهد شد.
با توجه به روندهای جدید در بهینه‌سازی فرآیندهای ساخت‌وساز، استفاده از نرم‌افزارهای جدید برای تهیه لیستوفر می‌تواند علاوه بر افزایش دقت، سرعت اجرا را به‌طور چشمگیری افزایش دهد. این نرم‌افزارها قادرند به‌طور خودکار نیازهای آرماتوربندی و تخمین میزان میلگرد را انجام دهند و از خطاهای انسانی جلوگیری کنند.
آشنایی با جدول لیستوفر
همان طور که اشاره شد، خروجی محاسبات لیستوفر در قالب یک جدول ارائه می‌شود. در زیر می‌توانید نمونه‌ای از این جدول را مشاهده کنید:
احتمالا برای شما هم سوال است که هر کدام از این ستون‌ها بیانگر چه اطلاعاتی هستند. در ادامه هر کدام از این ستون‌ها را توضیح خواهیم داد:
| ردیف | عنوان ستون | توضیح |
| 1 | pos | در این ستون برای هر آرماتور عددی نوشته شده است. این عدد بیانگر موقعیت قرارگیری هر آرماتور است که روی نقشه‌های اصلی یا فرعی آدرس‌دهی شده است. |
| 2 | Ø | سایز آرماتور در این ستون نوشته می‌شود. |
| 3 | Shape | آرماتورهای می‌توانند در اشکال مختلف (یکسر خم، دوسر خم، بدون خم، اوتکا و…) شکل‌دهی شوند. این ستون، مشخصات لازم برای شکل‌دهی آرماتور را تعیین می‌کند. به‌علاوه، اطلاعات دقیق‌تری چون میزان و طول خم هر آرماتور هم در این ستون درج می‌شود. |
| 4 | Length | طول آرماتور را می‌توانید در این ستون مشاهده کنید. این عدد از جمع جزییات طول‌های درج شده در ستون Shape به دست می‌آید. |
| 5 | Number | تعداد آرماتورهای موردنیاز در این ستون نوشته شده است. |
| 6 | Weight | وزن نهایی میلگرد در این ستون درج می‌شود. این وزن با کمک فرمول: وزن نهایی = وزن واحد * طول * تعداد به دست می‌آید. در این فرمول طول و تعداد هم براساس اعداد ستون‌های چهارم و پنجم قرار داده می‌شود. |
در حال حاضر، نرم‌افزارهای تخصصی در تهیه لیستوفر قادرند به‌صورت خودکار، بر اساس داده‌های پروژه و نقشه‌ها، این جدول‌ها را با دقت بسیار بالا تهیه کنند. این سیستم‌ها علاوه بر کاهش خطا، امکان انجام محاسبات پیچیده‌تر را در کمترین زمان فراهم می‌آورند.
دلایل اهمیت تهیه جدول لیستوفر
قبل از بیان اهمیت، این را بدانید که جدول لیستوفر یک راه سازماندهی میلگردها برای هر واحد سازه است تا الزامات آماتوربندی را به صورت دقیق ارائه دهد. در واقع از مهم‌ترین کاربردهای این جدول باید به مواردی چون فراهم کردن شرایطی ایده‌آل و کمک به تیم آرماتوربند از طریق تخمین ابعاد و اندازه دقیق میلگرد و ارائه یک دیدگاه کلی و اساسی راجع به تعداد میلگردهای مورد نیاز و ویژگی‌های آن، کمک به متره‌کننده پروژه و شروع کار خود براساس تقدمات و تاخیرات پروژه با تهیه جدول، بیان کاربرد و مکان مورد استفاده برای تعدادی از برش‌های میلگرد اضافه و در نهایت نظارت همواره یک مهندس ناظر بر فعالیت‌های آرماتوربند و به حداقل رساندن میزان خطا احتمالی را نام برد.
پس باتوجه به کاربردها، میتوان اهمیت تهیه جدول لیستوفر را اینگونه معرفی کرد:
• کمک به تعیین مقدار میلگرد مورد نیاز در ساختمان برای تسریع در محاسبه برش و خم‌های لازم در ساخت و ساز به منظور جلوگیری و کاهش از هدررفت میلگرد مصرفی
• انجام عملیات برش و خم‌کاری میلگرد در در انبار و قبل از حمل آن به محل پروژه به منظور افزایش سرعت اجرای پروژه و کاهش هزینه حمل‌ونقل، علاوه‌بر یک راهنمای خوب برای خمش و میزان برش میلگرد.
• مهم بودن ارائه نفشه لیستوفر از جمله مدارک پیش نیاز در مناقصات ساخت و اجرای سازه‌های مختلف برای در اختیار قرار دادن یک دید کلی از حجم آرماتورهای مورد نیاز سازه برای طرف مقابل معامله
لیستوفر هوشمند
احتمالا شما هم متوجه شده‌اید که آماده‌سازی جدول لیستوفر میلگرد به صورت دستی کار بسیار پیچیده‌ای است. در گذشته که این جدول به صورت دستی آماده می‌شد، ساختمان‌ها نهایتا در سه یا چهار طبقه ساخته می‌شدند و خبری از برج‌های پر واحد نبود. حالا، آماده کردن لیستوفر به صورت دستی برای ساختمان‌های مرتفع تقریبا کار غیرممکنی است. به همین دلیل، نرم‌افزارهای زیادی برای تهیه این جدول طراحی شده‌اند. این برنامه‌ها تمام پارامترهای لازم از جمله وزن آرماتور، شکل انواع خم میلگرد، سایز و غیره را محاسبه و در اختیارتان قرار می‌دهند.
تهیه جدول با این نرم‌افزارها و ابزارها به مراتب آسان‌تر و سریع‌تر از روش دستی است. به علاوه، میزان خطا در محاسبات با کمک این نرم افزارها به حداقل می‌رسد. این موضوع می‌تواند از هدررفت آرماتور و در نتیجه هزینه‌ها مالی و زمانی جلوگیری کند. مزیت بزرگ دیگری که استفاده از این نرم افزارها برای شما به همراه دارد، افزایش سرعت انجام مراحل محاسبه، برنامه‌ریزی و در نتیجه اجرای پروژه است. نرم‌افزارهای اتوکد، اکسل و مترور پلاس و غیره برخی از اپلیکیشن‌هایی هستند که به منظور تهیه لیستوفر هوشمند می‌توانید به آن‌ها مراجعه کنید.
امروزه ابزارهای پیشرفته مانند BIM (مدل‌سازی اطلاعات ساختمان) و نرم‌افزارهای ویژه آرماتوربندی همچون Tekla Structures قادر به ارائه جداول لیستوفر با دقت بسیار بالا و هماهنگ با طرح‌های اجرایی هستند. این ابزارها نه تنها برای محاسبه آرماتور بلکه برای مدیریت پروژه و هم‌راستایی تیم‌های مختلف در یک پروژه بزرگ استفاده می‌شوند.
چگونه میتوان میزان آرماتور موردنیاز پروژه را محاسبه کرد؟
مسلم است که میزان آرماتور موردنیاز برای تکمیل یک پروژه به تعداد طبقات و متراژ سازه بستگی دارد. هرچه این دو پارامتر بیشتر باشند، میزان آرماتور مصرفی هم افزایش پیدا می‌کند. از طرف دیگر آرماتورها تنها در ستون یا سقف سازه به کار نمی‌روند، بلکه در فوندانسیون هم از آرماتورها برای افزایش مقاومت استفاده می‌شود. بنابراین، اگر شما قصد داشته باشید که لیستوفر میلگرد را برای پروژه خود آماده کنید، باید میزان آرماتور مصرفی در سقف، ستون، اسکلت و فوندانسیون را به صورت جداگانه به‌دست آورید. سپس این مقادیر را در فرمول زیر قرار دهید:
در این مرحله، استفاده از نرم‌افزارهای محاسباتی برای برآورد دقیق‌تر میزان آرماتور در هر بخش از سازه بسیار مفید است، زیرا این ابزارها قادرند پارامترهای اضافی مانند تغییرات محیطی و شرایط خاص پروژه را نیز لحاظ کنند. با توجه به پیشرفت‌ها در زمینه مصالح ساختمانی و انواع مختلف میلگردهای با ویژگی‌های خاص، باید همیشه به‌روزرسانی‌های جدید در زمینه مواد و متریال را در نظر گرفت.
در ادامه به صورت مختصر روش محاسبه هر کدام از این پارامترها را بررسی خواهیم کرد:
روش محاسبه وزن تقریبی میلگرد مصرفی در اسکلت سازه:
اسکلت‌بندی ساختمان‌های بتنی انواع مختلفی دارند. مسلم است که میزان میلگرد مصرفی در هر نوع از اسکلت بندی متفاوت است. به صورت تقریبی برای هر نوع اسکلت‌بندی اعداد زیر را می‌توانید مبنای میزان مصرف آرماتور قرار دهید:
- اسکلت فولادی با مهاربند: بین 45 تا 65 کیلوگرم
- اسکلت فولادی با قاب خمشی: بین 65 تا 90 کیلوگرم
- اسکلت بتنی با قاب خمشی و دیوار برشی: بین ۳۵ تا ۴۵ کیلوگرم
- اسکلت بتنی: بین ۴۰ الی ۵۵ کیلوگرم
روش محاسبه وزن تقریبی آرماتور مصرفی در ستون و سقف:
ستون‌های سازه‌های بتنی نوع‌های مختلفی ندارند. تجربه ثابت کرده است که به صورت کلی این ستون‌ها بین 12 تا 18 کیلوگرم آرماتور نیاز دارند. سقف‌ها؛ اما مثل اسکلت‌بندی متنوع هستند و میزان آرماتور مصرفی آن‌ها نیز متفاوت و به شرح زیر است:
- سقف تیرچه بلوک: ۵ الی ۷ کیلوگرم
- سقف کامپوزیت: ۸ الی ۱۲ کیلوگرم
- سقف دال بتنی توپر: ۱۰ الی ۱۶ کیلوگرم
روش محاسبه وزن تقریبی آرماتور مصرفی در فوندانسیون:
محاسبه آرماتور موردنیاز برای اجرای فوندانسیون سازه به عوامل مختلفی چون: نوع خاک، تعداد طبقات، نوع سقف و غیره بستگی دارد. از این رو، محاسبه آن کمی دشوارتر است. با این وجود به کمک فرمول‌های زیر میتوان میزان تقریبی این آرماتور را محاسبه کرد:
طول میلگرد طولی: طول مقطع+ (2*طول خم)- (طول کاور*2)
طول آرماتور عرضی: عرض مقطع+(2*طول خم)- (طول کاور*2)
آرماتورهای تقویتی در فونداسیون: (تعداد+ وزن واحد طول آرماتور) * طول آرماتور
معرفی نرم افزارهای تهیه لیستوفر
در ادامه مباحث مربوط به جدول لیستوفر، به معرفی نرم‌افزارهای موجود برای راحتی کار در تهیه این جدول می‌پردازیم که از مهم‌ترین آن‌ها میتوان نرم‌افزارهایی چون اکسل، اتوکد و مترورپلاس را معرفی کرد.البته در بین موارد نام برده شده، مترور پلاس یک نرم‌افزار قدرتمند و ساده برای تولید جداول لیستوفر آرماتور در نرم افزار اکسل بوده و با استفاده از آن، شکل آرماتور مورد نظر مابین اشکال از پیش تعریف شده، انتخاب می‌شود و همچنین میتوان پوز تعداد، قطر و طول اضلاع مختلف آرماتور را وارد کرد تا اطلاعات مربوط به پوز همراه با شکل آرماتور به صورت خودکار به جدول اکسل اضافه می‌شود.
به این نکته هم توجه داشته باشید که آنالیز پرت برای مشخص کردن ترتیب برش آرماتورها به منظور داشتن کمترین پرتی، بسیار حائز اهمیت است که میتوان برای آنالیز آن از قابلیت filter در نرم افزار Excel استفاده کرد.
قوانین تهیه لیستوفر
همانطور که می‌دانید استفاده از هر وسیله‌ای دارای قوانین خاصی است که این موضوع در حوزه صنایع فولادی اهمیت بالایی دارد. به همین منظور ما در ادامه به مهم‌ترین قوانین مورد نیاز برای تهیه جدول لیستوفر خواهیم پرداخت که عبارت است از:
• ذکر میلگردهای مورد استفاده در سازه ساختمان برای هر واحد سازه‌ای گروه بندی شده و هر طبقه به صورت جداگانه
• ذکر میلگردها به ترتیب عددی
• برچسب‌گذاری مشخصات مرجع و منحصربه فرد هر میلگرد برای شناسایی میلگرد در بندیل‌ها
• نوع و شکل میلگردها مطابق با استاندارد B8666
• مرتبط بودن برچسب مرجع علامت نوار متصل به دسته‌ای از میلگردها به طور منحصر به فرد با مجموعه یا گروهی مناسب از میلگردها در شکل، اندازه، طول و نوع تعریف شده آن برای کار
• مشخص شدن طول برش و طول خمش میلگردها به صورت جداگانه و نیاوردن این مشخصات در لیست تفصیلی
پس با قوانین تهیه جدول لیستوفر آشنا شدید اما موضوع مهم در خصوص این جدول، زمان تهیه آن است که لیستوفر یک سازه معمولا با توجه به فاکتورهایی چون همپوشانی، کاور، سایز، نوع، نقشه و موارد فنی میلگرد مانند طول خم، مشخص می‌شود. البته در هنگام تهیه جدول لیستوفر مواردی مثل اینکه کدام یک از قسمت‌های ساختمان زودتر ساخته شود و ساخت کدام قسمت با تاخیر انجام گیرد، از جمله عوامل اساسی و مهمی است که باید در زمان‌بندی تهیه لیستوفر مورد توجه قرار گیرد.
تهیه لیستوفر را جدی بگیرید
در این مطلب دانستید که لیستوفر میلگرد چیست و چه کاربرد و مزایایی دارد. شاید در نگاه اول آماده‌سازی لیستوفر کاری سخت و زمان‌بر به نظر برسد؛ اما نباید از آن غفلت کرد. در آخر یادآوری می‌کنیم؛ اگر برای تامین و خرید میلگرد موردنیاز پروژه خود نیاز به راهنمایی بیشتر دارید، می‌توانید با شمارۀ: 34055-031 تماس بگیرید و از مشاورۀ رایگان متخصصان بازرگانی آرادآهن استفاده کنید.
معرفی نرم افزارهای تهیه لیستوفر
در ادامه مباحث مربوط به جدول لیستوفر، به معرفی نرم‌افزارهای موجود برای راحتی کار در تهیه این جدول می‌پردازیم که از مهم‌ترین آن‌ها میتوان نرم‌افزارهایی چون اکسل، اتوکد و مترور پلاس را معرفی کرد. البته در بین موارد نام برده شده، مترور پلاس یک نرم‌افزار قدرتمند و ساده برای تولید جداول لیستوفر آرماتور در نرم‌افزار اکسل بوده و با استفاده از آن، شکل آرماتور مورد نظر مابین اشکال از پیش تعریف شده، انتخاب می‌شود و همچنین میتوان پوز تعداد، قطر و طول اضلاع مختلف آرماتور را وارد کرد تا اطلاعات مربوط به پوز همراه با شکل آرماتور به صورت خودکار به جدول اکسل اضافه شود.
(نرم‌افزارهای جدیدتر همچون Revit و Tekla Structures به پیمانکاران و مهندسین کمک می‌کنند تا جداول لیستوفر را با توجه به مدل سه‌بعدی ساختمان تهیه کنند، که این کار علاوه بر افزایش دقت، کمک به هماهنگی بیشتر بین تیم‌های طراحی و اجرایی خواهد کرد.)
نتیجه‌گیری
تهیه لیستوفر میلگرد یکی از مراحل حیاتی در پروژه‌های عمرانی است که به دقت و بهینه‌سازی استفاده از میلگرد کمک شایانی می‌کند. این جدول به‌عنوان یک راهنمای مصرف میلگرد، علاوه بر پیش‌بینی دقیق میزان آرماتور مورد نیاز، به کاهش هدررفت مواد، کاهش هزینه‌ها، تسریع در روند اجرای پروژه و جلوگیری از اشتباهات اجرایی کمک می‌کند. با استفاده از نرم‌افزارهای پیشرفته و هوشمند، تهیه لیستوفر به‌طور قابل توجهی ساده‌تر و سریع‌تر از قبل شده است و امکان دقت بالاتر در محاسبات و زمان‌بندی پروژه‌ها را فراهم می‌آورد.
اگرچه در گذشته تهیه لیستوفر به‌صورت دستی چالش‌برانگیز و زمان‌بر بود، اما امروز ابزارهای نرم‌افزاری همچون مترورپلاس، اکسل، اتوکد و نرم‌افزارهای مدل‌سازی اطلاعات ساختمان (BIM) به مهندسین و پیمانکاران این امکان را می‌دهند که با دقت بسیار بیشتری جداول لیستوفر را تهیه کنند. این ابزارها علاوه بر دقت، سرعت را نیز افزایش می‌دهند و خطاهای انسانی را به حداقل می‌رسانند.
بنابراین، با توجه به افزایش پیچیدگی پروژه‌های ساختمانی و نیاز به مدیریت بهینه منابع، استفاده از لیستوفر و ابزارهای مربوطه برای هر پروژه عمرانی الزامی است. این کار نه تنها هزینه‌ها را کاهش می‌دهد بلکه به تسریع در روند اجرای پروژه و هماهنگی بهتر میان تیم‌های مختلف کمک خواهد کرد.
سوالات متداول
- لیستوفر میلگرد چیست؟
- لیستوفر میلگرد جدولی است که برای تعیین تعداد، نوع، قطر، طول، شکل، و موقعیت میلگردها در یک پروژه عمرانی به کار می‌رود. این جدول به پیمانکاران کمک می‌کند تا مصرف میلگرد را بهینه‌سازی کرده و از هدررفت مواد جلوگیری کنند.
- چرا باید تهیه لیستوفر را جدی بگیریم؟
- تهیه لیستوفر میلگرد به تخمین دقیق هزینه‌ها، جلوگیری از هدررفت مواد، تسریع در روند ساخت و ساز و کاهش هزینه‌های اضافی کمک می‌کند. این جدول همچنین در مناقصات ساخت و اجرای پروژه‌ها برای تعیین دقیق میزان آرماتور ضروری است.
- چه نرم‌افزارهایی برای تهیه لیستوفر میلگرد استفاده می‌شود؟
- نرم‌افزارهایی مانند اکسل، مترورپلاس، اتوکد و نرم‌افزارهای مدل‌سازی اطلاعات ساختمان (BIM) از جمله ابزارهایی هستند که برای تهیه لیستوفر به‌کار می‌روند. این نرم‌افزارها دقت و سرعت محاسبات را افزایش داده و از خطاهای انسانی جلوگیری می‌کنند.
- چگونه میتوان میزان آرماتور موردنیاز را محاسبه کرد؟
- برای محاسبه میزان آرماتور، ابتدا باید مقادیر آرماتور مصرفی در قسمت‌های مختلف سازه مانند ستون‌ها، سقف‌ها و فوندانسیون‌ها محاسبه شود. سپس این مقادیر در فرمول‌های مربوطه قرار می‌گیرند تا مقدار دقیق آرماتور مورد نیاز به‌دست آید.
- آیا تهیه لیستوفر میلگرد نیاز به مهارت خاصی دارد؟
- بله، تهیه لیستوفر میلگرد نیاز به دقت و مهارت خاصی در محاسبه مقادیر و ابعاد آرماتور دارد. در پروژه‌های بزرگ و پیچیده، استفاده از نرم‌افزارهای ویژه برای محاسبه و تهیه لیستوفر می‌تواند کمک زیادی در کاهش خطا و زمان‌بندی پروژه کند.
